Mae academyddion hanes o Brifysgol Abertawe yn rhannu mewnwelediadau hynod ddiddorol am Goroniadau Prydain
Wrth i’r DU nodi coroni’r Brenin Siarl III, mae academyddion Hanes o Brifysgol Abertawe yn rhannu rhywfaint o fewnwelediad i’r traddodiad hynod ddiddorol hwn.
- Mae coroniadau Seisnig wedi digwydd yn Abaty Westminster ers 1066, gyda’r coroni Prydeinig cyntaf yn 1714, yn dilyn yr undeb rhwng Loegr a’r Alban yn 1707. Mae 40 unigolyn wedi ei goroni hyd yma ac mae trefn y gwasanaeth wedi bod yr un fath ers y 14eg Ganrif. Mewn gwirionedd mae seremoni 2023 yn rhannu llawer o fanylion â choroni Richard I ym 1189, a ddisgrifiwyd yn fanwl iawn gan lygad-dyst.
- Mae coron Sant Edwards yn dyddio o goroni Siarl II ym 1661. Mae'n pwyso bron i 2.5kg o aur solet ac wedi'i gorchuddio â dros 444 o gemau gwerthfawr.
- Y coroni rhyfeddaf yn hanes Lloegr oedd un Harri III yn 1216. Roedd yn anarferol oherwydd bod ef ond yn 9 mlynedd oed - ond nid oedd cael plentyn fel brenin yn unigryw (er mai dyma'r tro cyntaf ers dros 300 mlynedd). Yr oedd yn beth anarferol hefyd am ei fod yn cymryd lle yn Abaty Caerloyw, gan fod byddin barwnol a Ffrainc yn rheoli Llundain ac Abaty Westminster; a chylch aur plaen oedd y "goron" a ddefnyddid oherwydd bod y brenin blaenorol, John, newydd (honnir) golli ei drysor yn nhywod gwyllt y Wash.
- Rhan bwysicaf y coroni yw nid gwisgo'r goron (yr arwisgiad) ond yn hytrach y ddefod o eneinio (unction). Yn ystod yr eneiniad hwn, y brenin a ddosberthir ag olew sanctaidd. Yn y ffydd Gristnogol, mae'r ddefod hon o eneinio yn mynd yn ôl o leiaf i'r Hen Destament. Mae’n arwydd, fel uwch eglwyswyr fel esgobion sydd hefyd wedi’u heneinio ar eu harwisgiad i’w swydd, fod swydd brenhinol yn un sydd ag iddi ddimensiwn crefyddol arwyddocaol yn nhraddodiad y DU.
- Credwyd adeg urddo Elizabeth II ym 1953 fod y ddefod o eneinio rhywsut mor gysegredig fel na ellid ei darlledu ar y teledu. Chafodd ymbarél arbennig ei ddefnyddio i gysgodi'r eiliad honno rhag y camerâu. Bydd y rhan breifat hon o'r seremoni unwaith eto yn cael ei chuddio o olwg y cyhoedd ar gyfer Siarl III, gan ddefnyddio sgrin a grewyd yn arbennig ar gyfer y seremoni.
- Tra mai coroni’r Frenhines Elizabeth II ym 1953 oedd y cyntaf i gael ei ddarlledu ar y teledu, gall y Brenin Siarl III ddisgwyl mwy na 300 miliwn o wylwyr ledled y byd gyda 3,000 o bartïon stryd y coroni yn cael eu cynnal ledled y DU.
Dywedodd Daniel Power, Athro Hanes yr Oesoedd Canol ym Mhrifysgol Abertawe:
“Mae llawer o’r seremoni o darddiad cymharol ddiweddar, ond gellir olrhain agweddau pwysig o seremoni’r coroni yn ôl i’r Oesoedd Canol a thu hwnt, ac mae’n ymgorffori syniadau am natur brenhiniaeth sydd wedi helpu i siapio digwyddiadau hollbwysig yn hanes gwleidyddol Prydain.”
Diddordeb mewn darganfod mwy am frenhiniaethau, diwylliant hanesyddol a thraddodiadau Prydain?
Mae Prifysgol Abertawe yn cynnal cyfres o raglenni gradd hanes israddedig ac ôl-raddedig unigryw.
Mae Hanes yr Henfyd a’r Oesoedd Canol (BA Anrh), gyda neu heb Flwyddyn Dramor neu Flwyddyn mewn Diwydiant yn cynnig cyfle i fyfyrwyr astudio cysyniadau ac arferion brenhiniaeth yn fanwl.
Mae’n cwmpasu enghreifftiau o’r byd hynafol a chanoloesol (gan gynnwys astudiaethau achos o Asia ac Affrica, yn ogystal ag Ewrop) i helpu myfyrwyr i ddeall pa nodweddion brenhiniaeth sy’n gyffredin, a pha rai sy’n unigryw i leoedd/cyfnodau penodol.
Fel rhan o’r cwrs, gallwch archwilio sut mae’r coroni modern wedi esblygu o’i wreiddiau yn Ewrop yr Oesoedd Canol.
Dysgwch fwy am gyrsiau hanes cyffrous ac unigryw Prifysgol Abertawe.